Η Σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ έχει εφαρμόσει στο Πρόγραμμα Σπουδών της, ήδη από το Ακαδημαϊκό ΄Έτος 1990 - 1991, την ιδέα των προπτυχιακών Μαθημάτων Εμβάθυνσης, που αποτελούν "εσωτερική" εκπαιδευτική διαδικασία κατά τη διάρκεια των σπουδών και δεν αναγράφονται στον τίτλο του Διπλώματος, το οποίο είναι Δίπλωμα Χημικού Μηχανικού, χωρίς καμιά διαφοροποίηση αναφορικά με την επιλεγείσα Εμβάθυνση.
Η θέσπιση των Εμβαθύνσεων στηρίχτηκε στην ανάγκη να δοθεί στους φοιτητές η δυνατότητα επιλογής για απόκτηση σε μεγαλύτερο βάθος γνώσεων σε αντικείμενα, που συνδέονται με το πεδίο απασχόλησης των Χημικών Μηχανικών, χωρίς όμως να διασπάται η ενότητα των σπουδών.
Το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών δίνει τηδυνατότητα της επιλογής μιας από τις οκτώ (8) Εμβαθύνσεις που κατανέμονται σε τέσσερις (4) Κατευθύνσεις ως εξής:
- Σχεδιασμός Διεργασιών, με έμφαση στις γνώσεις και τις μεθοδολογίες που στοχεύουν στην ολοκληρωμένη θεώρηση της ανάλυσης, σύνθεσης και προσομοίωσης διεργασιών, μονάδων και εγκαταστάσεων της Χημικής Βιομηχανίας, τόσο από τεχνική όσο και οικονομική άποψη.
- Περιβάλλον - Ενέργεια, με έμφαση στην παροχή γνώσεων και δεξιοτήτων που αφορούν στη διαχείριση στερεών, υγρών και αέριων ρύπων, καθώς και την ενεργειακή αξιοποίηση και ορθολογική διαχείριση αέριων, υγρών και στερεών καυσίμων, και προηγμένων τεχνολογιών παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας.
- Τρόφιμα - Βιοτεχνολογία, με έμφαση στην παροχή γνώσεων και δεξιοτήτων που αφορούν στη χημεία, μικροβιολογία, μηχανική, επεξεργασία και σχεδιασμό τροφίμων καθώς και έμφαση στις σημαντικές δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες βιοτεχνολογίες (περιβαλλοντική, φαρμακευτική κ.ά.).
- Υλικά, με έμφαση στην κατανόηση των σχετικών θεμελιωδών εννοιών και μεθόδων που συνδέουν τη δομή, τις ιδιότητες και τις τεχνικές κατεργασίας των υλικών μεταξύ τους, καθώς και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που απαιτούνται στην εφαρμογή κατάλληλων τεχνολογιών παραγωγής και επεξεργασίας διαφόρων ειδών υλικών για την παραγωγή λειτουργικών ή εμπορικά αξιοποιήσιμων προϊόντων.
Τα μαθήματα Εμβάθυνσης διδάσκονται στο 8ο, 9ο και 10ο εξάμηνο. Προσφέρονται 14 μαθήματα στο 9ο εξάμηνο και 17 μαθήματα στο 8ο και 10ο εξάμηνο, όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 1, στον οποίο περιγράφεται και το αντίστοιχο αναλυτικό Ωριαίο Πρόγραμμα των μαθημάτων Κατευθύνσεων-Εμβαθύνσεων. Κάθε Εμβάθυνση περιέχει 3 έως 5 μαθήματα., όπου δύο ή τρία προσφέρονται στα εαρινά εξάμηνα (8ο, 10ο) και ένα ή δύο στο χειμερινό εξάμηνο (9ο). Κάθε μάθημα Εμβάθυνσης πραγματοποιείται στη διάρκεια ενός εξαμήνου με 40 ώρες διδασκαλίας συνολικά, με 5 ώρες/εβδομάδα σε σύνολο 8 εβδομάδων. Τα εαρινά μαθήματα Εμβάθυνσης μπορούν να επιλεγούν από τους φοιτητές είτε στο 8ο, είτε στο 10ο και είτε στο 8ο και 10ο εξάμηνο. Κάθε φοιτητής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει 3 μαθήματα από μία Εμβάθυνση, 1 οποιοδήποτε άλλο μάθημα από την αντίστοιχη Κατεύθυνση και 1 μάθημα από οποιαδήποτε Κατεύθυνση. Στο σύνολό του κάθε φοιτητής επιλέγει 3 μαθήματα Εμβάθυνσης, που προσφέρονται στα εαρινά εξάμηνα και 2 μαθήματα στο χειμερινό εξάμηνο. Επομένως, συνολικά ο φοιτητής υποχρεούται να επιλέξει 5 μαθήματα Εμβαθύνσεων κατά τη διάρκεια του 8ου, 9ου και 10ου εξαμήνου.
Η επιλογή μίας Εμβάθυνσης δεν σημαίνει ότι ο φοιτητής μένει έξω από τις γνωστικές περιοχές που διδάσκονται στις άλλες εμβαθύνσεις, καθώς έχει εξασφαλιστεί η παροχή των απαραίτητων για όλους γνώσεων μέσω των κατάλληλων "Μαθημάτων Κορμού". Η επιλογή μίας Εμβάθυνσης δεν προεξοφλεί ότι ο φοιτητής θα πρέπει υποχρεωτικά να εκπονήσει τη Διπλωματική Εργασία του σε κάποιο από τα μαθήματα που περιλαμβάνονται στην Εμβάθυνση αυτή. Ούτε ακόμη η επιλογή του δημιουργεί αυτόματα δικαίωμα για εκπόνηση Διπλωματικής Εργασίας σε κάποιο μάθημα της Εμβάθυνσης που επέλεξε.
Στη συνέχεια συνοψίζεται η φυσιογνωμία και το περιεχόμενο όλων των οκτώ Εμβαθύνσεων.
Στην εμβάθυνση “Μηχανική Διεργασιών” παρέχονται προχωρημένες γνώσεις που αποσκοπούν στην ανάπτυξη μεθόδων ανάλυσης διεργασιών και εφαρμογής σε μεγάλου εύρους χωρικές κλίμακες καθώς και σε πολύπλοκες μορφές ισορροπίας φάσεων που περιλαμβάνονται σε πολύπλοκα θερμοδυναμικά εργαλεία. Οι φοιτητές εκπαιδεύονται στη δυναμική και απόκριση συστημάτων χημικών διεργασιών και στην προσομοίωση πολυτροπικών αντιδραστήρων με θεωρητικά πρότυπα. Στόχος της εμβάθυνσης είναι η εξοικείωση με σύγχρονες μεθοδολογίες ρύθμισης πολυμεταβλητών διεργασιών και συστημάτων με χρήση Η/Υ. Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Προχωρημένη Ρευστομηχανική (Εξ. 9),
Προχωρημένη Θερμοδυναμική (Εξ. 8, 10)
Μηχανική Βιομηχανικών Αντιδραστήρων (Εξ. 9)
Προχωρημένη Ρύθμιση Διεργασιών (Εξ. 8, 10)
Η εμβάθυνση “Οικονομικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων” έχει σκοπό να εκπαιδεύσει τους φοιτητές σε θέματα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας που αποσκοπούν στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη επιτυχημένων και φιλικών στο χρήστη προϊόντων, λειτουργικών παραγωγικών μονάδων και βιώσιμων επιχειρηματικών εγχειρημάτων. Παρέχονται γνώσεις και αναπτύσσονται δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για την επιτυχή διαχείριση και υλοποίηση έργων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη δικτύων που συνυπάρχουν με τις συμβατικές οργανωτικές δομές των επιχειρήσεων. Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Τεχνολογία, Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα (Εξ. 9)
Ανάλυση Ανταγωνισμού και Έρευνα Αγοράς (Εξ. 8, 10)
Διοίκηση Έργων (Εξ. 8, 10)
Στην εμβάθυνση “Περιβάλλον” παρέχονται γνώσεις που αποσκοπούν στην κατανόηση των εννοιών και μεθόδων της περιβαλλοντικής αποτίμησης τόσο στον σχεδιασμό όσο και την λειτουργία των βιομηχανικών διεργασιών, της αποτίμησης της διασποράς ρύπων, τις τεχνολογίες διαχείρισης βιομηχανικών αποβλήτων και υδάτων, ενώ επίσης παρέχεται το πλαίσιο ανάπτυξης, οι στόχοι, οι αρχές και τα εργαλεία της Πράσινης Χημείας και Μηχανικής. Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Διασπορά Ρύπων (Εξ. 8, 10)
Περιβαλλοντική Αποτίμηση και Βελτιστοποίηση Βιομηχανικών Διεργασιών (Εξ. 9)
Διαχείριση Βιομηχανικών Αποβλήτων (Εξ. 8, 10)
Διαχείριση Υδάτων (Εξ. 9)
Πράσινη Χημεία και Μηχανική (Εξ. 8,10)
Η εμβάθυνση “Ενέργεια” έχει σκοπό να εκπαιδεύσει τους φοιτητές γύρω από τις βασικές αρχές της παραγωγής και μετατροπής της ενέργειας, τις γενικές μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας στη βιομηχανία, τη μελέτη βασικών συστημάτων ενεργειακών μετατροπών όπως τα συστήματα παραγωγής ατμού, ψύξης και συμπαραγωγής, την επεξεργασία συμβατικών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την παραγωγή ενεργειακών προϊόντων τελικής χρήσης καθώς και την ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας (συσσωρευτές, κυψέλες καυσίμου, υδρογόνο). Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Υγρά Καύσιμα (Εξ. 8, 10)
Αέρια και Στερεά Καύσιμα (Εξ. 9)
Προηγμένες Τεχνολογίες Παραγωγής και Αποθήκευσης Ενέργειας (Εξ. 9)
Ορθολογική και Αειφορική Διαχείριση Ενεργειακών Συστημάτων (Εξ.8, 10)
Η εμβάθυνση “Βιοτεχνολογία” - η οποία ορίζεται ως η εφαρμογή κυττάρων - μικροβιακών, ζωικών και φυτικών - κυτταρικών και υποκυτταρικών συστημάτων και διαδικασιών στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών - εκπαιδεύει τους φοιτητές και τους εξοικειώνει με τη δομή και τα συστατικά του κυττάρου, τους μηχανισμούς λειτουργίας του και τη γενετική παρέμβαση με στόχο τη διαχείριση των μηχανισμών, αποβλέποντας τελικά στην τεχνολογική αξιοποίηση των εργαλείων της βιοτεχνολογίας μέσα από το σχεδιασμό και την ανάπτυξη κατάλληλων βιοδιεργασιών. Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Βιομηχανική Βιοτεχνολογία (Εξ. 8, 10)
Εμβιομηχανική (Εξ. 9)
Περιβαλλοντική Βιοτεχνολογία (Εξ. 8, 10)
Φαρμακευτική Χημεία και Τεχνολογία (Εξ. 9)
Η εμβάθυνση “Επιστήμη και Τεχνική Τροφίμων” έχει στόχο την εκπαίδευση των φοιτητών σε θέματα που αφορούν την Επιστήμη και τη Μηχανική των Τροφίμων. Ειδικότερα εξετάζονται τα συστατικά των τροφίμων από φυσικοχημική και βιολογική άποψη, οι διεργασίες που χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία και τη συντήρηση των τροφίμων, η ποιότητα, η υγιεινή και η συσκευασία των τροφίμων ο σχεδιασμός και η διασφάλιση ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων και οι τεχνολογίες των κυριότερων βιομηχανιών τροφίμων και ποτών. Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Χημεία Μικροβιολογία και Αρχές Συντήρησης Τροφίμων (Εξ. 8, 10)
Μηχανική Τροφίμων (Εξ. 9)
Σχεδιασμός Βιομηχανιών Τροφίμων - Διασφάλιση Ποιότητας και Ασφάλειας Τροφίμων (Εξ. 8, 10)
Η εμβάθυνση “Λειτουργικά και Πολλαπλής Κλίμακας Υλικά” παρέχει γνώσεις που αποσκοπούν στην κατανόηση των σχετικών θεμελιωδών εννοιών και μεθόδων που συνδέουν τη δομή τις ιδιότητες και τις τεχνικές κατεργασίες των υλικών. Αναπτύσσονται μεθοδολογίες και μέθοδοι σχεδιασμού υλικών με προκαθορισμένες φυσικοχημικές και τεχνολογικές ιδιότητες καθώς και εφαρμογές που αφορούν στην ανάπτυξη νέων ή τη βελτίωση υπαρχόντων υλικών. Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Σχέσεις Δομής και Ιδιοτήτων Υλικών (Εξ. 8, 10)
Επιστήμη και Τεχνική των Μεταλλικών Υλικών (Εξ. 9)
Δομικά και Κεραμικά Υλικά (Εξ. 9)
Νανοϋλικά και Νανοτεχνολογία (Εξ. 8, 10)
Η εμβάθυνση “Πολυμερή και Σύνθετα υλικά” έχει σκοπό να εκπαιδεύσει τους φοιτητές στο σχεδιασμό σύγχρονων και ανακυκλώσιμων πολυμερικών κατασκευών, φιλικών προς το περιβάλλον, με υπόβαθρο βασικές αρχές της Επιστήμης και Τεχνολογίας των Πολυμερών. Στόχος της Εμβάθυνσης αυτής είναι η παροχή γνώσεων σε θέματα που αφορούν τη σύνθεση και παραγωγή, τις φυσικοχημικές ιδιότητες, τις διεργασίες μορφοποίησης και την ανακύκλωση πολυμερών. Περιλαμβάνει τα μαθήματα:
Επιστήμη Πολυμερών (Εξ. 8, 10)
Μηχανική Παραγωγής Πολυμερικών Υλικών (Εξ. 9)
Eπεξεργασία Πολυμερών (Εξ. 8, 10)
Σύνθετα Υλικά (Εξ. 9)